Trong các khái niệm về giá, đặc biệt trong lĩnh vực đầu tư chứng khoán chúng ta thường hay nghe về “giá trần”. Vậy giá trần là gì? Cách tính giá trần chứng khoán như thế nào?
Cùng Làm Chủ Tài Chính tìm hiểu qua nội dung bài viết!
Xem thêm:
Giá trần là gì?
Giá trần (tiếng Anh được gọi là Price ceiling) là mức giá tối đa mà nhà nước buộc những người bán phải chấp hành.
Mục đích khi nhà nước thiết lập giá trần là để bảo vệ những người tiêu dùng, đảm bảo thị trường không bị thao túng bởi các “cá mập”, các nhà đầu tư có sức ảnh hưởng.
Chính sách giá trần thường được áp dụng trên một số thị trường như thị trường nhà ở, thị trường vốn, thị trường chứng khoán …
Giá trần chứng khoán là gì?
Giá trần chứng khoán là mức giá thấp nhất mà nhà đầu tư nên bán cổ phiếu đang nắm giữ. Đây có thể là mức giá mà nhà đầu tư tự định, để khi giá chứng khoán giảm đến mức này thì sẽ bán.
Việc áp dụng giá trần chứng khoán là một chiếc lược hạn chế mức lỗ tốt nhất.
Trên bảng giá chứng khoán tại các sở giao dịch, các mức giá được quy định bằng màu sắc giúp nhà đầu tư dễ dàng phân biệt. Đối với chứng khoán, theo quy định của HOSE và HNX, thì giá này sẽ được niêm yết bằng màu tím.
Giá trần trong kinh tế vĩ mô là gì?
Trong kinh tế vĩ mô khi giá cân bằng trên thị trường được coi là quá cao, bằng cách đặt ra một mức giá trần thấp hơn, chính phủ hy vọng rằng người tiêu dùng sẽ mua được hàng hóa với giá thấp và điều này được coi là có ý nghĩa xã hội to lớn như những người có thu nhập thấp vẫn có quyền truy cập vào hàng hóa quan trọng.
Chính sách này thường được áp dụng ở một số thị trường như thị trường nhà ở, thị trường vốn, v.v.
Giả sử rằng không có sự can thiệp của chính phủ, thị trường ở trạng thái cân bằng tại điểm E, với giá P * và sản lượng Q *. Nếu P * được coi là quá cao, chính phủ đặt giá trần là P1 trong đó P1 thấp hơn P *. Tại mức giá P1, lượng cung giảm xuống QS1 và lượng cầu tăng lên QD1.
Thị trường không còn ở trạng thái cân bằng. Trên thị trường xảy ra tình trạng khan hàng hoặc thừa cầu vì lượng cầu lớn hơn lượng cung.
Giá trần trong thị trường tự do
Trên thị trường tự do, trạng thái dư cầu chỉ là tạm thời vì nó tạo ra áp lực tăng giá. Và điều này làm cho lượng cầu dư thừa dần bị loại bỏ. Khi đó thị trường di chuyển đến điểm cân bằng.
Tuy nhiên ở đây, quy định của chính phủ về giá trần khiến giá không thể tăng vượt quá P1. Điều này khiến thị trường không trở lại trạng thái cân bằng.
Hậu quả của sự thiếu hụt hàng hoá là: Ở mức giá P1 nhiều người tiêu dùng không thể mua được hàng hoá để thoả mãn nhu cầu của mình; xếp hàng xảy ra, làm cho việc mua hàng mất nhiều thời gian hơn; Thị trường ngầm có cơ hội nảy sinh do khan hiếm hàng hóa…
Những hậu quả này có thể gây tổn hại đến lợi ích của người tiêu dùng. Không như kỳ vọng ban đầu của nhà nước.
Giá sàn là gì?
Giá sàn (Price Floor) trái ngược với giá trần, đây là mức giá thấp nhất trong một phiên giao dịch mà người đầu tư có thể mua, bán chứng khoán. Và bạn sẽ không thể đặt lệnh với mức giá thấp hơn giá sàn được.
Giá tham chiếu là gì?
Giá tham chiếu là mức giá đóng cửa của mỗi mã cổ phiếu trong phiên giao dịch gần nhất và là căn cứ để tính toán giá trần và giá sàn trong giao dịch hiện tại.
- Đối với sàn HOSE: Được xác định là giá đóng cửa của ngày giao dịch gần nhất liền kề trước đó.
- Đối với sàn HNX: Được xác định là giá đóng cửa của ngày giao dịch liền kề trước đó.
- Đối với sàn UPCoM: Được tính theo bình quân giá quyền (trung bình cộng của tất cả giá giao dịch lô chẵn trong giao dịch trước đó).
Hướng dẫn cách tính giá trần, giá sàn, giá tham chiếu
Giá trần của chứng khoán được tính dựa trên giá tham chiếu và biên độ dao động của các sở giao dịch.
Cách tính giá trần:
Giá trần = Giá tham chiếu x (1 + Biên độ giao động)
Cách tính giá sàn:
Giá sàn = Giá tham chiếu x (100% – Biên độ giao động)
Trong đó Giá tham chiếu = Giá kết thúc phiên giao dịch, và được tính như sau:
- Sàn HoSE: Là mức giá đóng cửa của ngày giao dịch gần nhất liền trước của cổ phiếu, chứng chỉ quỹ đang được giao dịch (trừ trường hợp đặc biệt).
- Sàn HNX: Là mức giá đóng cửa của ngày giao dịch gần nhất liền trước (trừ trường hợp đặc biệt).
- Sàn UPCoM: Là trung bình cộng của các mức giá giao dịch lô chẵn (bình quân gia quyền), dựa trên hình thức khớp lệnh vào ngày liền trước đó (trừ những trường hợp đặc biệt).
Biên độ dao động trong công thức tính giá trần, giá sàn
Đây là một thuật ngữ đại diện cho phần trăm giá cổ phiếu có thể tăng hoặc giảm trong một phiên giao dịch. Nói cách khác, giá trần và giá sàn của một phiên giao dịch bằng giá tham chiếu cộng trừ biên độ dao động.
HOSE quy định tỷ lệ ký quỹ là 7% trong khi HNX và UpCom lần lượt là 10% và 15%. Đây là khái niệm dùng để xác định giá tối thiểu trong chứng khoán mà chúng ta sẽ tìm hiểu trong phần tiếp theo.
Xem chi tiết biên độ dao động của 3 sàn chứng khoán sau đây:
| Sản phẩm | HOSE | HNX | UPCOM |
| Cổ phiếu, Chứng chỉ quỹ đống, Chứng chỉ quỹ ETF | 7% | 10% | 15% |
| Cổ phiếu mới đăng ký giao dịch trong ngày giao dịch đầu tiên và cổ phiếu không có giao dịch trên 25 phiên giao dịch liên tiếp, trong ngày đầu tiên giao dịch trở lại | 20% | 30% | 40% |
| Trái phiếu | Không quy định | Không quy định | Không quy định |
| Trường hợp trả cổ tức/thưởng bằng cổ phiếu quỹ cho cổ đông hiện hữu trong ngày giao dịch không hưởng quyền | Không quy định | 30 | Không quy định |
Ví dụ cách tính giá trần Chứng khoán
Để hiểu rõ hơn về cách tính giá trần của chứng khoán, bạn có thể theo dõi ví dụ sau:
Cổ phiếu BVH trên sàn HOSE có giá tham chiếu 79,0 (79.000 đồng / cổ phiếu). Biên độ giao dịch trên sàn HOSE là 7%. Áp dụng công thức, bạn sẽ tính được giá trần là: 79,0 * (1 + 7%) = 84,53 (84,530 đồng / cổ phiếu).
Nhà đầu tư có thể giao dịch lớn hơn mức giá 84,530 đồng/cổ phiếu.
Lưu ý: Đối với bảng giá chứng khoán sàn HOSE, giá trần của chứng khoán sẽ có một số điều chỉnh đối với những trường hợp đặc biệt như sau:
Trường hợp cổ phiếu, chứng chỉ quỹ đóng, chứng chỉ quỹ ETF có giá trần khi điều chỉnh biên độ dao động + 7% mà giá trần vẫn bằng giá tham chiếu thì được điều chỉnh:
Giá trần điều chỉnh = Giá tham chiếu dự kiến + một đơn vị báo giá
Trường hợp giá trần của cổ phiếu, chứng chỉ quỹ đóng, chứng chỉ quỹ ETF sau khi điều chỉnh theo cách trên bằng 0 (0) thì điều chỉnh như sau:
Giá trần điều chỉnh = Giá tham chiếu + một đơn giá niêm yết.
Quy định về giá trần trong chứng khoán
Trên bảng giá chứng khoán tại các sở giao dịch, các mức giá được quy định bằng màu sắc giúp nhà đầu tư dễ dàng phân biệt. Đối với chứng khoán giá trần, theo quy định của HOSE và HNX, giá trần sẽ được niêm yết bằng màu tím.
Ngoài ra, tại một số công ty chứng khoán, nhà đầu tư có thể đọc giá trần bằng cách nhìn vào ký hiệu. Theo đó, giá trần sẽ được thêm ký hiệu CE (celling), giá sàn sẽ được thêm ký hiệu FL (sàn) bên cạnh.
Đặc biệt trong chứng khoán, giá trần được áp dụng quy tắc làm tròn để giải quyết vấn đề khi giá tham chiếu nhân với biên độ dao động sẽ ra số lẻ. Với những quy định như thế này sẽ giúp nhà đầu tư dễ dàng phân biệt cũng như tìm hiểu sâu hơn về chứng khoán đó.
Giá trần, giá sàn và giá tham chiếu khác nhau như thế nào?
Bảng sau sẽ giúp bạn nắm rõ cũng như phân biệt giá trần và giá sàn trong chứng khoán:
| Tiêu chí phân biệt | Giá trần | Giá sàn |
| Khái niệm | Giá trần là mức giá cao nhất mà nhà đầu tư có thể đặt lệnh mua hoặc bán chứng khoán trong ngày giao dịch. | Giá sàn chứng khoán là mức giá thấp nhất mà nhà đầu tư có thể đặt lệnh mua hoặc bán chứng khoán trong ngày giao dịch. |
| Công thức tính | Giá trần = Giá tham chiếu x (100% + biên độ dao động). | Giá sàn = Giá tham chiếu x (100% – biên độ dao động). |
| Quy định về màu sắc | Giá trần được thể hiện bằng màu tím trên bảng giá | Giá sàn được thể hiện bằng màu xanh da trời trên bảng giá |
Quy tắc làm tròn giá trần và giá sàn
Quy tắc làm tròn sẽ phụ thuộc vào chỉ số bước giá của chứng khoán và từ đó chúng ta có 3 trường hợp như sau:
- Những cổ phiếu có giá nhỏ hơn 10.000 VNĐ thì bước giá phải chia hết cho 10 VNĐ.
- Những cổ phiếu có giá nằm trong khoảng từ 10.000 VND đến 50.000 VNĐ thì bước giá phải chia hết cho 50 VNĐ.
- Những cổ phiếu có mức giá lớn hơn 50.000 VNĐ thì bước giá phải chia hết cho 100 VNĐ.
Trong đó, bước giá là là mức giá tăng lên hoặc giảm xuống theo từng bước và được các sàn niêm yết quy định nhà đầu tư phải tuân theo.
Kết luận
Khi tham gia đầu tư vào thị trường chứng khoán, nhà đầu tư phải nắm rõ quy tắc hoạt động cũng như các định nghĩa về giá, đặc biệt là giá trần, giá sàn, giá tham chiếu … Nội dung bài viết này đã cung cấp đầy đủ các thông tin giúp bạn trả lời câu hỏi “giá trần là gì”. Chúc bạn may mắn!
Thông tin được biên tập bởi: lamchutaichinh.vn