Tín phiếu là một trong những thuật ngữ được sử dụng thường xuyên trong lĩnh vực tài chính ngân hàng, đặc biệt là trong kho bạc Nhà Nước. Và hầu hết mọi người cũng đã từng nghe đến thuật ngữ này, nhưng chắc chắn là vẫn còn khá nhiều người chưa nắm rõ về khái niệm này.
Vậy tín phiếu là gì? Quy định của pháp luật về tín phiếu như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.
Tìm hiêu thêm:
Tín phiếu là gì?
Theo Luật Các tổ chức tín dụng 2010 sửa đổi bổ sung thì tín phiếu được định nghĩa là:
“Tín phiếu là Chứng chỉ ghi nhận khoản nợ ngắn hạn được phát hành theo phương thức do pháp luật quy định để vay tiền.” Tín phiếu xác nhận quyền chủ nợ, quyền được hưởng lợi tức ổn định của người sở hữu và nghĩa vụ tương ứng của chủ thể phát hành. Đây là một trong những công cụ trên thị trường tiền tệ. Do có thời gian đáo hạn là ngắn hạn, công cụ này có đặc điểm là có tính rủi ro, mức độ dao động giá thấp và do đó đầu tư vào chúng sẽ có ít rủi ro nhất.
Giống như trái phiếu, tín phiếu là một hình thức huy động vốn dưới hình thức là một chứng chỉ vay nợ có xác nhận quyền của chủ nợ, quyền hưởng lợi tức… Tuy nhiên, thời hạn của tín phiếu trong thời gian ngắn hạn (dưới 1 năm) trong khi trái phiếu thông thường có thời hạn dài (3 năm, 5 năm …).
Các thuật ngữ liên quan đến tín phiếu
Liên quan đến tín phiếu, pháp luật đã quy định một số thuật ngữ liên quan để có thể dễ dàng hình dung. Bao gồm:
- Tín phiếu phát hành lần đầu: Tín phiếu mới, được phát hành lần đầu tiên trên thị trường sơ cấp.
- Tín phiếu phát hành bổ sung: Tín phiếu được phát hành bổ sung cho một mã tín phiếu đang lưu hành và có cùng ngày đáo hạn với tín phiếu đang lưu hành.
- Ngày phát hành tín phiếu: Ngày thanh toán tiền mua tín phiếu. Đối với tín phiếu phát hành lần đầu, ngày phát hành tín phiếu đồng thời là ngày tín phiếu bắt đầu có hiệu lực.
- Ngày tổ chức phát hành tín phiếu: Ngày tổ chức thầu tín phiếu.
- Ngày thanh toán tiền mua tín phiếu: Ngày nhà đầu tư chuyển tiền mua tín phiếu cho chủ thể tổ chức phát hành.
- Ngày đăng ký cuối cùng của tín phiếu: Ngày Trung tâm Lưu ký chứng khoán Việt Nam (VSD) xác định danh sách chủ sở hữu tín phiếu để thanh toán tín phiếu.
Phân loại tín phiếu
Như đã đề cập, tín phiếu được chia làm hai loại, bao gồm:
Tín phiếu Kho bạc
Tín phiếu kho bạc là công cụ vay nợ ngắn hạn của chính phủ do Kho bạc phát hành để bù đắp cho những thiếu hụt tạm thời của ngân sách nhà nước.
Các đặc điểm chính của loại tín phiếu kho bạc bao gồm:
- Tín phiếu kho bạc thuộc loại chứng khoán chiết khấu. Đó là loại chứng khoán không được nhà phát hành trả lãi song lại được bán với giá chiết khấu tức là giá thấp hơn mệnh giá. Khi đến hạn, nhà đầu tư được nhận lại đủ mệnh giá, vì vậy phần chênh lệch giữa mệnh giá chứng khoán và giá mua chứng khoán chính là lãi của nhà đầu tư.
- Loại tín phiếu này được xem là công cụ tài chính có độ rủi ro thấp nhất trên thị trường tiền tệ bởi vì hầu như không có khả năng vỡ nợ từ người phát hành, tức là không thể có chuyện chính phủ mất khả năng thanh toán khoản nợ khi đến kỳ hạn thanh toán, chính phủ lúc nào cũng có thể tăng thuế hoặc in tiền để trả nợ. Tuy nhiên mức lãi suất của nó thường thấp hơn các công cụ khác lưu thông trên thị trường tiền tệ.
- Tín phiếu kho bạc thường được phát hành theo từng lô bằng phương pháp đấu giá. Người mua chủ yếu là các ngân hàng, ngoài ra còn có các công ty và các trung gian tài chính khác.
- Tín phiếu kho bạc được xem là công cụ có tính lỏng cao nhất trên thị trường tiền tệ do nó được mua bán nhiều nhất.
- Tín phiếu kho bạc thường được Ngân hàng trung ương các nước sử dụng như một công cụ để điều hành chính sách tiền tệ thông qua thị trường mở.
- Tín phiếu kho bạc là hình thức tài chính có rủi ro thấp nhất trên thị trường tiền tệ hiện nay vì khó có khả năng vỡ nợ từ người phát hành, tức là không có chuyện Chính phủ mất khả năng thanh toán nợ khi đến kỳ hạn. Tuy nhiên, do tính ổn định và ít rủi ro mà hình thức tài chính này cho lãi suất thấp.
Tín phiếu Ngân hàng Nhà nước
Tín phiếu Ngân hàng Nhà nước là một loại công cụ sử dụng với mục đích là phục vụ cho việc thắt chặt chính sách tiền tệ và hút tiền về, được phát hành bởi được ngân hàng Nhà nước. Và các tín phiếu này được phát hành bởi Ngân hàng Nhà nước, để phục vụ các tổ chức tín dụng hiện đang hoạt động kinh doanh trên lãnh thổ nước ta.
Tuy nhiên các tổ chức đó có hoạt động kinh doanh này đều đã đáp ứng được những quy định cũng như tính pháp lý rõ ràng và có cả tài khoản thành toán tại Ngân hàng Nhà nước (bằng đồng tiền Việt Nam). Đương nhiên tín phiếu theo hình thức này đều được các ngân hàng phụ trách phát hành, hạch toán nghiệp vụ phát sinh và thanh toán bằng đồng Việt Nam.
Kỳ hạn tín phiếu không vượt quá 364 ngày. Mệnh giá tiền của tín phiếu là 100.000 vnđ hay bội số của 100.000 vnđ.
Ngân hàng Nhà Nước phát hành tín phiếu dưới hình thức ghi sổ. Tín phiếu chính là chứng chỉ ghi sổ nợ ngắn hạn được phát hành theo luật định để vay tiền. Chủ sở hữu tín phiếu là chủ nợ, được hưởng lợi tức ổn định từ cá nhân và tổ chức vay. Đồng thời cần phải thực hiện nghĩa vụ tương ứng theo yêu cầu. Khi đến hạn thì bên vay nợ phải thanh toán cho chủ tín phiếu bằng với mệnh giá vào ngày đến hạn. Nếu đến hạn thanh toán mà rơi vào ngày chủ nhật, nghỉ lễ thì việc thanh toán tín phiếu của ngân hàng sẽ được thực hiện vào ngày tiếp theo sau đó.
Lãi suất cho vay tín phiếu sẽ do Ngân hàng Nhà Nước trực tiếp quyết định, đương nhiên nó phải phù hợp với mệnh giá tiền chung ở thời điểm đó. Khi phát hành tín phiếu thì ngân hàng sẽ có mục tiêu rõ ràng và điều chỉnh hạn mức phù hợp với mục tiêu về việc điều hành chính sách tiền tệ trong từng thời kỳ.
Việc vay mượn tín phiếu phải có thỏa thuận rõ ràng và điều khoản ràng buộc. Nội dung trong đó có nêu về lãi suất, thời hạn vay, thời điểm trả nợ. Hiện nay tín phiếu có thể do chính phủ, ngân hàng nhà nước hoặc doanh nghiệp phát hành ra thị trường. Mục đích là để huy động vốn trong thời gian ngắn dưới 1 năm.
Các đối tượng có tín phiếu ngân hàng Nhà Nước thì khó có thể sử dụng để mua bán, cầm cố, trao đổi trên thị trường mở một cách mập mờ. Thông thường họ sẽ giữ lại cho tới khi đáo hạn thời gian tiếp theo để hưởng lãi suất nhất định.
Tín phiếu sẽ được mua, bán, chuyển nhượng, cầm cố giữa các ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng, ngân hàng hợp tác xã hội, công ty tài chính. Bảo hiểm tiền gửi được phép mua tín phiếu ngân hàng Nhà Nước từ các đơn vị nêu trên.
Mục đích của việc phát hành tín phiếu là gì?
Khi đã hiểu được những nội dung về tín phiếu thì chắc các bạn cũng có thể phần nào hình dung được mục đích mà ngân hàng nhà nước phát hành tín phiếu. Cụ thể:
- Thắt chặt chính sách tiền tệ tài chính và điều tiết đồng tiền luân chuyển.
- Việc phát hành tín phiếu còn giúp cho việc ngăn chặn cũng như chống được tính trạng lạm phát đối với đồng tiền Việt Nam. Và không thể phủ nhận rằng từ khi phát hành tín phiếu, tình hình lạm phát của nước ta cũng được giảm đáng kể.
- Chính sách và quy định tiền tệ cũng được cải thiện và dễ dàng hơn.
- Làm tăng số lượng cung cấp tiền.
- Kích thích được hoạt động và tình hình kinh tế giữa các tổ chức và doanh nghiệp tài chính. Tạo ra lợi nhuận, tối giản hóa số tiền lưu thông trên thị trường tiền tệ.
Công thức xác định giá bán tín phiếu là gì?
Tại Điều 7 thông tư 111/2018/TT-BTC, có hiệu lực ngày ngày 01/01/2019, quy định công thức xác định giá bán tín phiếu như sau:
Giá bán một (01) tín phiếu phát hành lần đầu hoặc phát hành bổ sung được xác định theo công thức sau:
G = MG/(1+(Lt x n)/365))
Trong đó:
- G = Giá bán một (01) tín phiếu (được làm tròn xuống đơn vị đồng);
- MG = Mệnh giá tín phiếu;
- Lt = Lãi suất phát hành cho chủ sở hữu tín phiếu (%/365 ngày);
- n = Số ngày thực tế kể từ ngày thanh toán tiền mua tín phiếu tới ngày tín phiếu đáo hạn.
Phương thức phát hành tín phiếu là gì?
Hiện nay trên thị trường tài chính của nước ta có hai phương thức chính được sử dụng để phát hành tín phiếu.
Phương thức đấu thầu
Với phương thức này thì các bạn có thể hiểu đơn giản, đó chính là việc ngân hàng Nhà nước sẽ thực hiện việc phát hành tín phiếu thông qua phương thức này. Dưới những nội dung đã được quy định bởi pháp luật về nghiệp vụ thị trường mở một cách đúng quy cách. Và đương nhiên những đối tượng mua được tín phiếu nhận tín phiếu qua nghiệp vụ ghi sổ.
Phương thức bắt buộc
Thực tế thì với phương thức này các ngân hàng sẽ tiến hành phát hành tín phiếu bắt buộc dựa vào chính tình hình thực tế đang diễn ra của thị trường trong những thời điểm nhất định tương đương. Tuy nhiên các tổ chức tín dụng thực hiện giao dịch mua tín phiếu cũng sẽ tuân theo đúng với nội dung của Quyết định được ban hành bởi Thống đốc của Ngân hàng Nhà nước.
Thực tế thì tín phiếu được phát hành theo phương thức bắt buộc một phần là vì thông tư bổ sung quy định về việc xử lý vi phạm khi phát hành tín phiếu sai quy định. Chính vì vậy đối với trường hợp tổ chức tín dụng thanh toán không đủ hoặc không mua, thì lúc này ngân hàng Nhà nước sẽ chủ động trích nợ thanh toán của các đối tượng tổ chức tài chính đó. Ngân hàng sẽ thông báo khi thu nợ đủ số tiền thiếu trong 05 ngày làm việc kể từ khi phát hành tín phiếu cho tổ chức tín dụng.
Ngược lại, nếu đến hạn trích xong nợ mà vẫn không hoàn thành được việc thu hồi thì tổ chức tín dụng sẽ bị xử lý vi phạm hành chính theo đúng với quy định.
Quy định của pháp luật về tín phiếu (Thông tư số 01/2021/TT-NHNN)
Theo Thông tư số 01/2021/TT-NHNN, quy định của pháp luật về tín phiếu được nêu rõ:
Đối tượng phát hành tín phiếu
Các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài phát hành giấy tờ có giá theo Giấy phép thành lập, hoạt động của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài bao gồm:
- Ngân hàng thương mại
- Ngân hàng hợp tác xã
- Chi nhánh ngân hàng nước ngoài
- Công ty tài chính, công ty cho thuê tài chính
Đối tượng mua tín phiếu
- Đối tượng mua giấy tờ có giá là các tổ chức (bao gồm cả tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài), cá nhân Việt Nam và tổ chức, cá nhân nước ngoài, trừ trường hợp quy định tại khoản 2, khoản 3 Điều này.
- Đối tượng mua giấy tờ có giá do công ty tài chính, công ty cho thuê tài chính phát hành là tổ chức Việt Nam và tổ chức nước ngoài.
- Đối tượng mua trái phiếu phải phù hợp với Luật Chứng khoán, các văn bản hướng dẫn Luật Chứng khoán và các quy định của pháp luật liên quan.
Hình thức phát hành tín phiếu
- Tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài phát hành giấy tờ có giá theo hình thức chứng chỉ, bút toán ghi sổ và các hình thức khác phù hợp với quy định tại Luật Chứng khoán, các văn bản hướng dẫn Luật Chứng khoán và các quy định của pháp luật có liên quan.
- Trường hợp phát hành giấy tờ có giá theo hình thức chứng chỉ, tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài phải thiết kế và in ấn để đảm bảo khả năng chống giả cao.
- Trường hợp phát hành giấy tờ có giá không theo hình thức chứng chỉ, tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài cấp cho người mua chứng nhận quyền sở hữu giấy tờ có giá.
Mệnh giá của tín phiếu
Quy định về mệnh giá của tín phiếu bao gồm:
- Mệnh giá của giấy tờ có giá là 100.000 (một trăm nghìn) đồng Việt Nam hoặc bội số của 100.000 (một trăm nghìn) đồng Việt Nam.
- Mệnh giá của giấy tờ có giá (trừ trái phiếu) phát hành theo hình thức chứng chỉ được in sẵn hoặc theo thỏa thuận của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài phát hành với người mua.
Thời hạn, ngày phát hành và ngày đến hạn thanh toán của tín phiếu
Theo quy định của pháp luật thì thời hạn, ngày phát hành và ngày đến hạn thanh toán đối với kỳ phiếu, tín phiếu, chứng chỉ tiền gửi do tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài quy định.
Nguyên tắc phát hành kỳ phiếu, tín phiếu, chứng chỉ tiền gửi
Nguyên tắc phát hành kỳ phiếu, tín phiếu, chứng chỉ tiền gửi được quy định:
1/ Tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài chủ động tổ chức các đợt phát hành kỳ phiếu, tín phiếu, chứng chỉ tiền gửi theo quy định tại Thông tư này khi tuân thủ các tỷ lệ bảo đảm an toàn theo quy định tại khoản 1 Điều 130 Luật Các tổ chức tín dụng (đã được sửa đổi, bổ sung) và hướng dẫn của Ngân hàng Nhà nước.
2/ Tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài thực hiện phát hành kỳ phiếu, tín phiếu, chứng chỉ tiền gửi trực tiếp cho người mua tại địa điểm giao dịch hợp pháp thuộc mạng lưới hoạt động của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài.
3/ Kỳ phiếu, tín phiếu, chứng chỉ tiền gửi phát hành theo hình thức chứng chỉ hoặc chứng nhận quyền sở hữu kỳ phiếu, tín phiếu, chứng chỉ tiền gửi phải bao gồm các nội dung sau:
- Tên tổ chức phát hành;
- Tên gọi kỳ phiếu, tín phiếu, chứng chỉ tiền gửi;
- Ký hiệu, số sê-ri phát hành;
- Chữ ký của người đại diện hợp pháp của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài phát hành và các chữ ký khác do tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài quy định;
- Mệnh giá, thời hạn, ngày phát hành, ngày đến hạn thanh toán;
- Lãi suất, phương thức trả lãi, thời điểm trả lãi, địa điểm thanh toán gốc và lãi;
- Họ tên, số Chứng minh nhân dân hoặc thẻ Căn cước công dân hoặc hộ chiếu còn thời hạn hiệu lực, địa chỉ của người mua (nếu người mua là cá nhân); tên tổ chức mua, số giấy phép thành lập hoặc mã số doanh nghiệp hoặc số giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh (trong trường hợp doanh nghiệp chưa có mã số doanh nghiệp), địa chỉ của tổ chức mua (nếu người mua là tổ chức);
- Đối với kỳ phiếu, tín phiếu, chứng chỉ tiền gửi do công ty tài chính, công ty cho thuê tài chính phát hành, ghi rõ người sở hữu chỉ được chuyển quyền sở hữu cho tổ chức;
- Các nội dung khác của kỳ phiếu, tín phiếu, chứng chỉ tiền gửi do tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài quyết định.
Quy định phát hành và thanh toán giấy tờ có giá
Quy trình phát hành và thanh toán giấy tờ có giá do tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài quy định phù hợp với đặc điểm, mô hình quản lý của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài và các quy định pháp luật có liên quan, đảm bảo việc phát hành và thanh toán giấy tờ có giá được chính xác và an toàn.
Tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài phải thông tin đầy đủ cho người mua giấy tờ có giá về quy trình phát hành và thanh toán giấy tờ có giá.
Thanh toán giấy tờ có giá
Quy định về việc thanh toán giấy tờ có giá là:
- Tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài có trách nhiệm thanh toán tiền gốc, lãi giấy tờ có giá đầy đủ và đúng hạn cho người mua giấy tờ có giá.
- Phương thức thanh toán gốc, lãi giấy tờ có giá do tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài quyết định phù hợp với các quy định của pháp luật có liên quan, được công bố cho người mua giấy tờ có giá trước khi phát hành giấy tờ có giá.
- Việc thanh toán trước hạn giấy tờ có giá do tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài quyết định trên cơ sở đề nghị của người mua giấy tờ có giá, bảo đảm an toàn hoạt động của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Lãi suất áp dụng trong trường hợp thanh toán trước hạn giấy tờ có giá phù hợp với quy định của Ngân hàng Nhà nước
So sánh đặc điểm giữa tín phiếu kho bạc và tín phiếu Ngân hàng Nhà nước
Tín phiếu được chia thành 2 loại là tín phiếu kho bạc và tín phiếu Ngân hàng Nhà nước. Giữa 2 loại tín phiếu này có sự khác nhau về đăc điểm. Dưới đây là bảng so sánh tổng hợp giữa 2 loại tín phiếu này:
| Tín phiếu Kho bạc | Tín phiếu Ngân hàng Nhà nước | |
| Kỳ hạn | – Các kỳ hạn thông thường của tín phiếu kho bạc là 13 tuần, 26 tuần và 52 tuần.
– Các kỳ hạn khác do Bộ trưởng Bộ Tài chính quyết định nhưng không vượt quá 52 tuần. |
Do Ngân hàng Nhà nước quyết định nhưng không quá 364 ngày.
|
| Mệnh giá | Mệnh giá 100.000 đồng hoặc bội số của 100.000 đồng. | |
| Hình thức tín phiếu | Phát hành dưới hình thức bút toán ghi sổ hoặc dữ liệu điện tử tùy thuộc vào phương thức phát hành. | Phát hành dưới hình thức ghi sổ.
|
| Phương thức phát hành | – Phát hành trực tiếp tổ chức đấu thầu phát hành tín phiếu Kho bạc hoặc tổ chức đấu thầu thông qua Sở giao dịch Ngân hàng Nhà nước theo quy định của Bộ Tài chính.
– Phát hành trực tiếp cho Ngân hàng Nhà nước. |
– Phương thức đầu thầu: Thực hiện theo quy định của Ngân hàng Nhà nước về đấu thầu qua nghiệp vụ thị trường mở.
– Phương thức bắt buộc: Căn cứ vào mục tiêu chính sách tiền tệ trong từng thời kỳ và tình hình thực tế, Ngân hàng Nhà nước quyết định phát hành tín phiếu Ngân hàng Nhà nước theo phương thức bắt buộc đối với tổ chức tín dụng |
| Lãi suất phát hành | – Đối với tín phiếu Kho bạc phát hành theo phương thức đấu thầu, lãi suất phát hành do Kho bạc Nhà nước quyết định trong khung lãi suất do Bộ Tài chính quy định.
-Đối với tín phiếu Kho bạc phát hành trực tiếp cho Ngân hàng Nhà nước, lãi suất phát hành là lãi suất thỏa thuận giữa Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước trên cơ sở lãi suất đấu thầu phát hành tín phiếu Kho bạc hoặc lãi suất tín phiếu Ngân hàng Nhà nước hoặc lãi suất giao dịch trái phiếu Chính phủ có kỳ hạn còn lại tương đương tại thời điểm gần nhất. |
Do Ngân hàng Nhà nước quyết định tùy theo diễn biến thị trường tiền tệ và mục tiêu điều hành chính sách tiền tệ trong từng thời kỳ.
|
| Phương thức thanh toán | Tín phiếu được thanh toán một lần cả gốc và lãi vào ngày đáo hạn.
|
Phát hành với giá bán thấp hơn mệnh giá và được thanh toán một lần bằng mệnh giá vào ngày tín phiếu Ngân hàng Nhà nước đến hạn thanh toán. |
| Lưu ký tín phiếu | – Tín phiếu kho bạc phát hành theo phương thức đấu thầu được đăng ký, lưu ký và niêm yết, giao dịch theo quy định về đăng ký, lưu ký, niêm yết, giao dịch trái phiếu chính phủ.
– Tín phiếu Kho bạc phát hành trực tiếp cho Ngân hàng Nhà nước được đăng ký, lưu ký tập trung tại Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (VSD) và được niêm yết tại Sở Giao dịch Chứng khoán theo đề nghị của Ngân hàng Nhà nước và Kho bạc nhà nước. |
Tín phiếu Ngân hàng Nhà nước được lưu ký tại Ngân hàng Nhà nước theo quy định của Ngân hàng Nhà nước về việc lưu ký và sử dụng giấy tờ có giá tại Ngân hàng Nhà nước. |
Kết luận
Có thể thấy, tín phiếu đã trở thành công cụ quản lý và vận hành các dòng tiền tệ trong phạm vi cả nước. Đây trở thành phương pháp không thể thiếu của các Ngân hàng khi thực hiện chức năng của mình.
Bài viết đã cung cấp đến bạn tín phiếu là gì và quy định của pháp luật về việc phát hành loại giấy tờ này. Hy vọng bạn sẽ có thêm kinh nghiệm trong lĩnh vực này.
Thông tin được biên tập bởi: lamchutaichinh.vn