Khái niệm cán cân thương mại được sử dụng rất nhiều trong lĩnh vực kinh tế và có vai trò quan trọng đối với sự phát triển kinh tế của đất nước. Vậy cán cân thương mại là gì? Công thức tính và các yếu tố nào ảnh hưởng đến cán cân thương mại? Cùng tìm hiểu thông tin chi tiết trong bài viết dưới đây.
Cán Cân Thương Mại Là Gì?
Cán cân thương mại – Balance of trade được định nghĩa là mức chênh lệch giữa xuất khẩu và nhập khẩu hàng hóa, hay còn được gọi là xuất khẩu ròng hoặc thặng dư thương mại. Nó phản ánh sự thay đổi xuất khẩu, nhập khẩu và mức chênh lệch giữa chúng trong một khoảng thời gian nhất định.
- Mức chênh lệch nhỏ hơn 0: cán cân thương mại bị thâm hụt.
- Mức chênh lệch bằng 0: cán cân ở trạng thái cân bằng.
Cán cân thương mại ảnh hưởng tới tổng sản lượng trong nước, việc làm của người dân và cán cân đối ngoại. Do đó, cán cân thương mại thể hiện sự tăng trưởng kinh tế và được chính phủ quan tâm hàng đầu.
Công Thức Tính Cán Cân Thương Mại
Với định nghĩa cán cân thương mại là mức chênh lệch giữa xuất khẩu và nhập khẩu, từ đó ta có công thức tính cán cân thương mại là:
Cán cân thương mại = Giá trị xuất khẩu – Giá trị nhập khẩu
Vai Trò Của Cán Cân Thương Mại Đối Với Nền Kinh Tế Là Gì?
Cán cân thương mại có vai trò vô cùng quan trọng đối với nền kinh tế của một quốc gia:
- Giúp chính phủ các nước nhận biết được sự chênh lệch giữa xuất khẩu, nhập khẩu để kịp thời đưa ra chính sách cùng phương án thay đổi để ổn định và phát triển lâu dài.
- Thể hiện sự cung cầu tiền tệ của đất nước và sự thay đổi tỷ giá hối đoái của đồng nội tệ trên đồng ngoại tệ.
- Thể hiện sự phát triển và khả năng cạnh tranh kinh tế của đất nước với các nước khác trong khu vực và trên toàn thế giới.
- Thể hiện mức đầu tư, mức thu nhập và tiết kiệm của quốc gia. Nếu cán cân thương mại âm tức là quốc gia chi nhiều hơn thu, đầu tư nhiều hơn tiết kiệm.
Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Cán Cân Thương Mại
Có 6 yếu tố cơ bản ảnh hưởng đến cán cân thương mại của một quốc gia đó là:
- Nhập khẩu: Nhập khẩu sẽ tăng khi tổng sản phẩm quốc nội tăng, giá trị GDP tăng. Ngoài ra, nếu giá cả hàng hóa trong nước tăng tương đối so với giá trên thị trường quốc tế.
- Xuất khẩu: Giá trị xuất khẩu của nước này chính là giá trị nhập khẩu của nước khác. Do đó, xuất khẩu phụ thuộc vào giá cả hàng hóa trên thị trường của các quốc gia bạn hàng.
- Tỷ giá đối hoái: Tỷ giá đối hóa tác động trực tiếp đến giá hàng hóa sản xuất trong nước và trên thị trường quốc tế. Tức là nếu tỷ giá đồng tiền của quốc gia này tăng lên thì giá nhập khẩu tăng còn giá xuất khẩu sẽ giảm, xuất khẩu ròng sẽ giảm.
- Tỷ lệ trao đổi: là tỷ số giữa giá xuất khẩu và giá nhập khẩu.
- Thu nhập: Nếu thu nhập người dân trong nước tăng, nhu cầu tiêu dùng và nhập khẩu hàng hóa tăng. Nếu thu nhập của nước khác tăng thì nhu cầu nhập khẩu tăng dẫn tới số lượng xuất khẩu hàng hóa của các nước đối tác cũng tăng.
- Các chính sách thương mại và phát triển kinh tế: Các chính sách về thuế, bảo hộ hàng hóa sẽ hạn chế nhập khẩu. Các chính sách phát triển kinh tế sẽ có ảnh hưởng đến giá trị xuất khẩu. Từ đó có tác động đến cán cân thương mại của một quốc gia.
Nguyên Nhân Gây Thâm Hụt Cán Cân Thương Mại
Có 5 nguyên nhân gây ra thâm hụt cán cân thương mại đó là do lạm phát, do thâm hụt ngân sách, do cơ cấu xuất nhập khẩu, hoặc chênh lệch giữa tiết kiệm và đầu tư hay do chính sách giảm thuế nhập khẩu. Cụ thể như sau:
Chênh Lệch Giữa Tiết Kiệm Và Đầu Tư
Khi chính phủ nới lỏng các chính sách về tiền tệ thì lãi suất huy động vốn trong nước giảm dẫn tới tăng đầu tư trong nước. Tuy nhiên, người dân có mức tiết kiệm thấp, tiêu dùng quá nhiều và tiết kiệm ít.
Do Lạm Phát Cao
Lạm phát tăng, giá cả hàng hóa tăng, giá trị đồng tiền giảm dẫn đến tình trạng thâm hụt cán cân thương mại.
Do Thâm Hụt Ngân Sách
Hiện trạng ở Việt Nam tình trạng suy thoái kinh tế, chính phủ đề ra các chính sách nhằm kích thích tăng trưởng kinh tế nên buộc phải tăng chi ngân sách. Nhiều dự án đầu tư tràn lan và không hiệu quả dẫn đến thâm hụt ngân sách, thâm hụt cán cân vãng lai.
Do Cơ Cấu Hàng Hóa Xuất Nhập Khẩu
Đối với kinh tế thị trường tại Việt Nam, tỉ lệ xuất khẩu và tỉ lệ nhập khẩu đồng thời tăng, năng lực cạnh tranh hàng hóa trong nước thấp, dẫn đến sự thâm hụt cán cân thương mại.
Chính Sách Giảm Thuế Nhập Khẩu
Chính phủ đã cam kết trong thỏa thuận thương mại và WTO về việc giảm thuế nhập khẩu. Do đó, cán cân thương mại cũng có sự ảnh hưởng.
Kết Luận
Cán cân thương mại là gì? Cán cân thương mại chính là sự chênh lệch giữa xuất khẩu và nhập khẩu hàng hóa trong một thời gian nhất định. Cán cân thương mại ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế của đất nước.
Thông tin được biên tập bởi: lamchutaichinh.vn